ÜNİTE 4. HABER KAYNAĞI İLE GÖRÜŞME

ÜNİTE 4. HABER KAYNAĞI İLE GÖRÜŞME

Söyleşi: Belli bir haber konusu hakkında, haber kaynağı kişi ya da kişilerle, belirli bir sürede, kamuoyunu bilgilendirmek için yapılan soru-yanıt şeklindeki görüşmelerdir. (İng. Interview)

Röportaj: İnceleme, araştırma, gözlem gerektiren ve gizli kalmış bir takım gerçekleri ortaya çıkarmayı amaçlayan gazete ve yazı türlerindendir. Röportajda olayın ayrıntılarına yer verilirken atmosfer tasviri, ortamın tüm özellikleri anlatılabilinir. Bu nedenle röportaj edebi bir türdür. (Fr.Reporter)

Bir haber söyleşisinin temel unsurları: En az 2 kişi arasında geçer. / İki tarafın da konuşmaya aktif katılımı zorunludur. / Yapılandırılmış bir konuşmadır. / Belli bir amaca yöneliktir. / Kamuya aktarılmak üzere yapılır.

Söyleşide soruyu soran kişi söyleşinin temel kişisidir.

RÖPORTAJ VE TÜRLERİ:

Söyleşi gibi soru- yanıt temeline dayanır. Ancak kapsamı ve süresinin büyüklüğü ile söyleşiden farklılaşır. Röportaj; bir sorunu ya da olayı saptamak için aklın, gözün ve yüreğinde katıldığı bir süreçtir. Röportajda olan biten kuru kuruya anlatılmaz. Anlatan kişi kendi gözlemlerini, duygu ve düşüncelerini, atmosferi yalın ama güzel bir ifade ile okuyucuya aktarabilmelidir. Bir röportaj sesiyle, ruh haliyle, kokusuyla, rengiyle, zamanıyla, diliyle bir bütünlük oluşturmak zorundadır.

Kapsamının genişliği nedeni ile röportaj bir olay anının aktarımından çok olayın arka planını da anlatır. 

Röportaj yapanın ve görüşülenin duygusal ve sosyal dünyasını yansıtabilme kapasitesine sahip habercilik ürünüdür.

Ele Alış Biçimlerine Göre Röportaj: 

1) Portre röportaj: Amaç, görüşülen kişinin yaşam öyküsü, sosyal çevresi, hobileri, çalışmaları gibi pek çok öğeyi sorgulayarak kişiliğini tanıtmaktır.  Bu türde röportajı yapanın anlatımı, yorumu ve gözlemleri ön plana çıkar. Röportajı yapan kişinin iyi bir ön hazırlık yaparak edindiği bilgilere röportaj içinde yer vermesi sıklıkla kullanılan bir yöntemdir. Arşiv taraması önemlidir. Bu yol  röportajı durağanlıktan çıkardığı gibi çekiciliğini artırır ve kontrolü röportajı yapana verir.

Röportajın hangi kitle iletişim aracı için yapıldığı ve kişinin seçimi de önemlidir.  Konuğun konuşulmaya değer bir yaşam öyküsü ya da yaşam öyküsü içinde konuşulmaya değer bir kesit olmalıdır. 

2) Haber röportaj: Belli bir konuyu tartışmak, bilinmeyen yanlarını açığa çıkarmak amacıyla bir uzmanla yapılan röportaja denir. Ele alınan konu öncesi, sonrası, doğrudan ve dolaylı etkileri ve sonuçları ile irdelenir. Haber röportaj ile araştırma haber arasında ince bir çizgi vardır. Aradaki sınır uzmanın görüşlerine ayrılan yer ile röportaj konusu için yapılan ön araştırmadan elde edilen verilere ayrılan yer arasındaki dengedir. Haber röportajda kendisi ile röportaj yapılan uzman ile konu eşdeğerdir. Uzmanın konu hakkındaki bilgi birikimi, konuyla ilişkisi ve tanınırlığı da önemlidir. 

Haber röportajda iki önemli aşama vardır: Seçilen konu ile ilgili ön araştırmanın yapılması ve konu hakkında konuşulacak uzmanın ve nelerin konuşulacağının belirlenmesidir. 

3) Gezi (İzlenim) röportajı: Bir yöre, izlenilen rota üzerine elde edilen gözlemleri, sorunları, yeni insanları, halkları kitle iletişim araçları ile aktarmak için yapılan röportajlara denir. Bu türde birinci karakter röportajcıdır. Bu nedenle en öznel röportaj türüdür. Okuyucu gezi yazısını okurken adeta mekana ait her türlü ayrıntıyı canlandırabilmelidir.

SÖYLEŞİ VE TÜRLERİ:

Haber olgusu; kitle iletişimi ve bireylerarası iletişim modellerini kapsar. Bireylerarası iletişime dayanan sürecin taraflarından biri muhabir diğeri haber kaynağıdır. Bu iletişim sonucunda ortaya çıkan ürün haberden bağımsız ve başlı başına yeni bir ürün ise röportaj, haberin parçası ya da bütünü oluşturan öğelerden biri olarak haber içinde yer verilen görüşme ise söyleşidir. 

İçerik olarak söyleşiler: 

1- Konuya odaklı:

a) Sıcak haber için yapılan söyleşiler: Gün içinde aniden gelişen haberlerdir.Bu tür söyleşiler konuyu aydınlatmak açısından önemlidir. Bu söyleşilerin sağlıklı yapılabilmesi için muhabirin olay yerine olabildiğince hızlı ulaşması önemlidir. 

b) Soruşturmacı gazetecilik için yapılan söyleşiler: Olayların arka planındaki gerçekleri ve nedenlerini araştırmaktır.Bilinmeyenleri açığa çıkarmayı hedefler. Bu tür haberlerde konu ve uzman eş değerde önemlidir. Bu tür olayların inandırıcılığı yüksek biçimde haber olabilmesi için alanında uzman, ya da belirli bir grubu temsil etme gücüne sahip kişilere haberde yer verilmelidir. Bu amaçla yapılan görüşmelere uzman söyleşisi denir. Haberin odak noktası uzmanın açıklamalarıyla ortaya çıkar.

c) Renkli haber için yapılan söyleşiler: Hayatın içinden güncel konularla ilgili birden fazla kişi ile yapılan görüşmelerdir.

2- Kişiye odaklı: Amaç soru sorulan kişiyi öne çıkarmak ve o kişinin yaptıklarını, yaşamını ya da düşüncelerini tanıtmaktır. Bir kişinin karakteristik özellikleri ile tanıtılmasına portre denir. Söyleşi yapılan kişinin bilinmeyen yanlarını ortaya çıkarmak amaçlanır. Portre söyleşilerin öznellik içerme olasılığı yüksektir. Gazeteci mesafeli bir samimiyetle söyleşi yapmalıdır.

Biçim Olarak Söyleşiler:

1- Yüz Yüze söyleşi:

2- Telefon söyleşisi: Ayrıntılı ve uzun bir söyleşi için uygun değildir.

3- İnternet söyleşisi: Teknik aksaklıklara açıktır/ Söyleşi yapılan konuk konuya odaklanamayabilir/ Konuğun neler söyleyeceği bilinmediğinden canlı yayınlar risk taşır/ Bulunulan ortamdaki gürültünün engellenmesi olanaksızdır/ Gönderilen görüşlerin gerçek olup olmadığı şüphelidir.

4- Panel söyleşisi:

5- Basın odası söyleşisi:

6- Basın toplantısı söyleşi:

7- Sokak söyleşileri: Radyo ve TV haberciliğinde sıkça başvurulur. Amaç farklı görüşleri aktarmaktır/ Soru net ve anlaşılır olmalıdır/ Soru herkese aynı biçimde sorulmalıdır/ Kalabalık mekanlar seçilmelidir/ Mikrofon ve kayıt cihazı kontrol edilmeli, teknik açıdan yedekleme yapılmalıdır/ Sunucu her defasında kendini yeniden tanıtmalıdır/ Konuşmacıdan izin alınarak soru sorulmalıdır/ Olumlu olumsuz yanıt dengesine dikkat edilmelidir/ Söyleşinin kurgulanması açısından söyleşi yapılan kişilerin bilgileri hakkında not tutulmalıdır/ En çarpıcı yanıtların söyleşi sonunda kullanılması yararlıdır/ Sokak söyleşileri genellenemez

SÖYLEŞİYE HAZIRLIK AŞAMALARI

Konunun  ve kaynağın seçimi: Söyleşide muhabir soru soran, kaynak soruları yanıtlayan kişidir. Konu haber değeri taşıyan, kamuoyu tarafından merak edilen, detayları olan bu nedenle kolay çözümlenemeyen, üzerinde uzun uzun konuşulmaya değer olgu, olay ya da kişidir.

Konu seçimindeki en önemli ölçüt haber değeridir. Bir konunun söyleşi için uygun olup olmadığına karar vermek için belirlenen ana temanın alt başlıkları çıkarılmalıdır. Bir konunun söyleşiye uygun olup olmadığını gösteren alt başlıkların zenginliğidir. Söyleşide öncelik konudur. Kaynak seçiminde, kaynağın olayın parçası, tanığı ya da kendisi olup olmadığı en önemli etkendir. Konuğun söyleşi konusu hakkındaki bilgi birikimi kaynak seçimindeki bir diğer önemli faktördür. Konuğun kişilik özellikleri de önemlidir.

Kaynakla İlk Görüşme: Deneyimli bir söyleşi ustası kime hangi kanalla ulaşacağını bilen ya da bunu araştırıp bulma becerisine sahip kişidir. Konuşulacak kişinin ikna edilmesi ve konuya hazır hale gelmesi de önemlidir.

Kaynağı ikna etmek: Gerekli güven sağlandı ise ön görüşme kabul edilir. İkna sürecinin ikinci aşaması söyleşinin yapılıp yapılamayacağının belirlenmesidir. Ön görüşme temel düzeyde bir bilgi alışverişidir. Konuğu söyleşiye ikna etmek demek talep ve sınırların kaldırılması demektir.

Kaynağı söyleşiye ikna etmek için: Güven duygusu oluşmalıdır/ Her iki taraf da yarar sağlamalıdır/ Söyleşinin amacı ve süresi net belirtilmelidir/ Kaynağın görüşlerinin önemi belirtilmelidir/ En yetkin olduğu, kamuoyu tarafından görüşlerinin merak edildiği belirtilmelidir/ Duygusal durumu dikkate alınmalıdır/ Gazeteci dürüst ve gerçekçi olmalıdır/ Söyleşi yapma nedeni açıklanmalıdır.

Yer ve zamanın belirlenmesi:

Haber kaynağının istediği, uygun bulduğu bir mekan ya da haberle ilgili bir mekan seçilebilir. Aniden gelişen haberle ilgili hızlı hareket edilmelidir. Görüşme süresinin belirlenmesi soruların hazırlanmasını etkiler. Söyleşinin ne zaman yayınlanacağı da kaynak tarafından bilinmesi gereken bir durumdur.

SÖYLEŞİDE MEKAN SEÇİMİ: